Երկրաչափություն

237.

Գրականություն

Կարդա՛ Աղայանի ,,Մանկական աշխարհայացք կամ Լույս ու մութ աշխարհները,, հեքիաթի առաջին մասը: 

1. Դուրս գրի՛ր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:
Անհասկանալի բառեր չկան

2. Բնութագրի՛ր Գյուլնազ տատին:
Նա շատ ուշադիր էր, բարի էր, խելացի էր, պատմագետ էր, խիստ էր:

3. Առաջին հատվածից դուրս բեր կարևոր միտք արտահայտող տողը կամ տողերը և մեկնաբանի՛ր:
Աստված սրան բարձրանալու շնորհք է եղել տված, բայց սա իր գլխի պատիվը չի իմացել, Աստուծո ողորմությունը չի հասկացել։ Այս հիմարն ուզեցել է այնքան բարձրանալ, որ գլուխը երկինք հասցնե և իր ճղներով երկնքի սիրտը ծակծկե։ Աստված բարկացել է սրա գոռոզ մտածության վրա և ահագին բարձրությունից տապալել է։ 
Իմ կարծիքով այս հատվածն է քանի որ, եթե քեզ ինչ-որ մեկը մի բանով օգնում է կամ շանս է տալիս այն բանի համար ինչը դու չես կարող անել դու չպետք է այդ մարդու տվածը չարաշահես և անես այնպես ինչ դու ուզում ես և այդ օգնողին վատ բաներ անես:

4. Կարդա՛ տեղեկություններ Աղայանի մասին (բանավոր ներկայացնել դասարանում): 
Ղազարոս Աղայանը ծնվել է 1840 թվականի ապրիլի 4–ին Բոլնիս–Խաչեն (այժմ՝ Վրաստանում) հայաբնակ գյուղում։ Աղայանը գրել է բանաստեղծություններ, հեքիաթներ, վիպակներ:

Սկզբնական կրթությունն ստացել է ծննդավայրում և Շամշուլդա գյուղում՝ քահանա Տեր-Պետրոսի մոտ։ 1853 թվականին ընդունվել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը, սակայն մեկ տարի անց ինքնակամ հեռացել։ Այնուհետև իր գիտելիքները լրացրել է ինքնակրթությամբ։

Աշխատել է որպես գրաշար Թիֆլիսում, Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում։ 1867 թվականին վերադարձել է Անդրկովկաս, եղել է Էջմիածնի տպարանի կառավարիչ, խմբագրել «Արարատ» ամսագիրը (1869-1870)։ Դասավանդել է Ախալցխայի, Ալեքսանդրապոլի, Երևանի, Շուշվա դպրոցներում (1870–1882), եղել Վրաստանի և Իմերեթիայի հայկական դպրոցների թեմական տեսուչ։ Աշխատել է «Փորձ» հանդեսի խմբագրությունում որպես քարտուղար, գործուն մասնակցություն ցուցաբերել «Աղբյուր» մանկական պատկերազարդ ամսագրի խմբագրմանը։

Նա օժտված էր բնության զարմանալի զգացողությամբ և նկարչի նուրբ դիտողականությամբ: Աղայանի պոեզիայում առանձնանում են «Հիշողություն», «Ճախարակ», «Սերմնացան», «Մանուշակ» բանաստեղծությունները, «Տորք Անգեղ» պոեմը:

1895 թվականին ձերբակալվել է հնչակյան կուսակցությանը պատկանելու մեղադրանքով, աքսորվել Նոր Նախիջևան, ապա՝ Ղրիմ (1898-1900)։ Այնուհետև մինչև կյանքի վերջը եղել է ցարական ժանդարմերիայի հսկողության տակ։ 1902 թվականի մայիսին տոնվել է Աղայանի գրական գործունեության 40-ամյակը։ 1905 թվականին մասնակցել է Թիֆլիսի հոկտեմբերյան ցույցին՝ ցարին տապալելու կոչ արել։

Մահացել է 1911 թվականի հունիսի 20-ին Թիֆլիսում։

Անասնապահություն

1. Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:
   Հողատարծքը, ֆերմաները, բուսածածք, արոտավայրեր, կլիմա
   
2. Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
   Անասնապահությունը մեծ կապ ունի մյուս ճյուղերի հետ, որովհետև անասնապահությունը մյուս ճյուղերից վերցնում է տարբեր ռեսուրսներ վերամշակման շնրհիվ ստանում օգտակար բաներ: Այդպես օգնում է այլ ճյուղերին, կենդանիներին և մարդկությանը:
   
   
3. Նշել այն երկները, որտեղ առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերը՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձնկորսություն: 
   Ոչխարաբուծություն-Ավստրալիա, Ղազախստան, Նոր Զելանդիա, Չինաստան
   Խոզաբուծություն-Չինաստան, Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան, Ֆրանսիա, Ուկրաինա, ԱՄՆ, Բրազիլիա
   Խոշոր եղջերավոր անանսապահություն-Հնդկաստան, Բրազիլիա, Չինաստան, ԱՄՆ
   Ձիաբուծություն-Ասիական երկրներ
   Ձնկորսություն-ԱՄՆ, Բրազիլիա, Չինաստան, Հնդկաստան, Ռուսաստան, Կանադա, Աֆրիկայի մայրցամաքի պետություններ

Հանրահաշիվ

333.
2-x/3=x-3
2-x/3=x-3/1
3(x-3)=2-x
3(x-3)=3x-9
3x-9=2-x
-x-3x=-2-9
-4x=-11
x=11/4

334.
2x-4=7x+2
2x-7x=2+4
-5x=6
x=-6/5

2x-6=3x
2x-3x=6
-x=6
x=-6

2x+5-7x+2=3
2x-7x=3-5-2
-5x=-4
x=4/5

x-1+3x-5=(x-5)-(x-3)+(x+1)
4x-6=x-5-x+3+x+1
4x-x+x-x=-5+3+1+6
3x=5
x=5/3

Հայոց լեզու

1. Որտեղ հնարավոր է, ընդգծված դերանունները փոխարինի՛ր գոյականներով:

Օրինակ`

Աշխարհում ոչ մեկին նրանից շատ չի սիրում:- Աշխարհում ոչ մեկին որդուց շատ չի սիրում:

Իշխանն ձիուն էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

Իշխանը նրան էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

Երկիրը արևի շուրջը պտտվում է մի տարում:

Երկիրը լուսնի շուրջը  մեկը օրում է պտտվում:

Մայրս ասում էր, որ երեկ երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:

Մայրս ասում էր, որ հայրիկը երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:
Այդ մարդն հարևանից բացի բոլորին վստահում է:

Այդ մարդն ընկերոջից բացի բոլորին վստահում է:

2. Կետերը փոխարինի՛ր տրված դերանուններով: Ուշադրություն դարձրո՛ւ կետադրությանը:

Ով, ինչ, երբ, որտեղ, ինչքան:

Ինչքան է ջուր հավաքվում այս փոսում:

Ինձ հետաքրքրում է, թե ինչքան է ջուր հավաքվում այս փոսում: Ինչ պետք է անեն՝ տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Իրենք էլ չգիտեն, թե ինչ  պետք է անեն տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Որտեղ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ձեզ հարց տվե՞լ եք, թե որտեղ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ինչքա՞ն ժամանակ է պետք՝ ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ճարտարապետին հարցնում են, թե ինչքան ժամանակ է պետք ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ո՞վ այդպես գրավեց  քո ուշադրությունը:
Ցո՛ւյց  տուր տեսնեմ , թե ով .այդպես գրավեց  քո ուշադրությունը:
Ի՞նչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Գոնե ասա՛, թե ինչ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:

Գրականություն

Ժակ Պրևեր 

Ավելի վատ

Ցեխոտ շանը թողեք ներս…

Ավելի վատ նրանց համար

ովքեր շուն չեն սիրում

ոչ էլ ցեխ

Ոտքից գլուխ ցեխոտ շանը թողեք ներս…

Ավելի վատ նրանց համար

ովքեր չեն սիրում ցեխ

ովքեր չեն հասկանում

ովքեր չգիտեն շանը

ովքեր չգիտեն ցեխը

շանը թողեք ներս…

որ թափահարում է ցեխը վրայից

ցեխը կարող ես լվանալ

շանը կարող ես լվանալ

և ջուրն էլ կարող ես լվանալ

բայց չես կարող լվանալ նրանց

ովքեր ասում են թե սիրում են շանը

պայմանով միայն…

ցեխոտ շունը մաքուր է

ցեխը մաքուր է

երբեմն ջուրն էլ մաքուր է

նրանք ովքեր ասում են՝ պայմանով միայն…

նրանք մաքուր չեն

բացարձակապես:

Առաջադրանքներ

• Այս բանաստեղծությունը վանկակա՞ն, թե՞ սպիտակ բանաստեղծություն է:  (Օգտվի՛ր գրականագիտական բառարանից): Պատասխանդ հիմնավորիր:
  Սպիտակ
• Ո՞ր տողերում է խտացված հեղինակի հիմնական ասելիքը՝ ստեղծագործության հիմնական գաղափարը:
  ցեխոտ շունը մաքուր է
  ցեխը մաքուր է
  երբեմն ջուրն էլ մաքուր է
  նրանք ովքեր ասում են՝ պայմանով միայն…
  նրանք մաքուր չեն բացարձակապես:

• Ո՞րն է այս բանաստեղծության փոխաբերական իմաստը:
  շանը թողեք ներս…
  որ թափահարում է ցեխը վրայից
  ցեխը կարող ես լվանալ
  շանը կարող ես լվանալ
  և ջուրն էլ կարող ես լվանալ
  բայց չես կարող լվանալ նրանց
  ովքեր ասում են թե սիրում են շանը

Homework

a.

It seems to me that this text is about a person who can speak different languages.

b.

c.

In our country, people speak different languages, but as far as I know, people speak more Russian and English.

d.

Russian

a.

b.

Հարաբերական ատոմային զանգված

1. Տվե՛ք հարաբերական ատոմային զանգվածի սահմանումը:
   Տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը կոչվում է այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ որպես միավոր ընդունված ջրածնի ատոմի զանգվածը։
2. Մեկնաբանե՛ք Ar (ֆտոր) = 19 հավասարությունը` զ.ա.մ. գաղափարն օգտագործելով:
   Ֆտորի մեկ ատոմի զանգվածը 19 անգամ մեծ է զ․ա․մ-ից։
3. Հաշվե՛ք հետևյալ երեք տարրերից յուրաքանչյուրի ատոմի իրական զանգվածը m₀-ն:
   ա) Ar (բորը) = 11, բ) Ar (ցինկ) =65, գ) Ar (պղինձ) = 64:
   m0(B)=11×1,66×10²⁴ =18,26×10²⁴
   m0(Zn)=65×1,66×10²⁴=107,9×10²⁴
   m0(Cu)=64×1,66×10²⁴=106,24×10²⁴
4. Նեոնի ատոմի զանգվածը` m0(Ne)=3,32×1023գ է : Հաշվե՛ք նեոն տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը:
   Ar(Ne)=3,32×10^-24/1,66×10^-24=20
5. Հաստատե՛ք հետևյալ պնդումների ճշմարտացիությունը քիմիական տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածների վերաբերյալ.
   ա) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածից,
   բ) չափողականություն չունեցող մեծություն է,
   գ) արտահայտվում է զանգվածի ատոմային միավորով,
   դ) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածի 1/12 մասից,
   ե) ճիշտ արժեքները տրված են պարբերական համակարգում,
   զ) պարբերական համակարգում տրված են մինչև ամբողջ թիվ կլորացված արժեքները:

Հանրահաշիվ

330.
7x-4=0
7x=4
x=4/7

18-10x=0
-10x=-18
x=1,8

2x-4x-1=0
2x-4x=1
-2x=1
x=-1/2

x-3=2x+1
x-2x=3+1
-x=4
x=-4331.

331.

x + 5 − 8x = 7 + 2x − 4
x-8x-2x=7-4-5
-9x=-2
9x=2
x=2/9

0,5x − 3 = 0,8 − 1,4x
0,5x+1,4x=3+0,8
1,9x=3,8
x=3,8/1,9
x=2

5-1/3x-1/2=1/4x
5-1/2=1/4x+1/3x
4 1/2=7/12x
x=4 1/2

332.

0 · x = −2
x=0

3x − 3x = 0
x=0

5x − (3x − 1) = 3
5x-3x+1=3
5x-3x=3-1
2x=2
x=2/2
x=1

7 − (2x − 3) = x − (2 − 4x)
7-2x+3=x-2+4x
7+3+2=x+4x+2x
12=7x
x=12/7

5 − 3(x + 5) = 7 − (2 + 3x)
5-3x-15=7-2-3x
5-15-7+2

Նախագիծ՝Գարնանային

1. Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների գույները և ի՞նչ նշանակություն դրանք:
   Բույսերի կանաչ գույնը պայամնավորված է քլորոֆիլով, այն նաև նպաստում է ֆոտոսինթեզի ստեղծմանը։ Կարմիր, վարդագույն, կապույտ և մանուշակագույն ծաղիկների գույները հիմնականում գալիս են գունանյութերի կողմից կոչվող գունանյութերից, որոնք գտնվում են ֆլավանոիդներ կոչվող քիմիական նյութերի դասի մեջ (ինչը բույսերին տալիս է իրենց գույնը): Մյուս գունանյութերը կարոտինոիդներ են, որոնք հայտնաբերված են լոլիկի և գազարի մեջ, որոնք պլաստիդների մեջ ապահովում են դեղին, կարմիր և նարնջագույն:
   
2. Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների հոտը և ի՞նչնշանակություն ունեն դրանք: 
   Ծաղկի հոտը, բույրը պայամանավորված է փոշոտման ժամանակ ծաղկման ներսում արտադրվող հորմոն էթիլեն քիմիական նյութով, որը դադարեցնում է մեթիլբենզոատը հոտի համար պատասխանատու քիմիական նյութը: Սա խրախուսում է, որ փոշոտիչները ձգվեն դեպի այլ ծաղիկներ, որոնք դեռ բեղմնավորված չեն շարունակում են գործընթացը: